Obtido de Juan Ramón Jiménez López (xeólogo)
http://www.telefonica.net/web2/geotecniagc/islascanarias.html
Traducido ao galego por Xacobo de Toro.
LOCALIZACIÓN:
Localízanse ao noroeste do continente africano, entre as latitudes 27° 37’ e 29° 25’ norte e as lonxitudes 13° 20’ e 18° 10’ ao oeste de Greenwich. Están a uns 100 km. da africana. Son sete illas principais, que de oeste a este levan os nomes de Lanzarote, Fuerteventura, Gran Canaria, Tenerife, A Gomera, A Palma e O Ferro, ademais doutras máis pequenas como Illa de Lobos, A Graciosa, Montaña Clara, Alegranza e numerosos "roques".
Pola súa orixe e evolución intimamente relacionados coa apertura e expansión do Atlántico Sur e a marxe noroccidental africano, o arquipélago canario non garda ningunha relación coa evolución xeolóxica da Península Ibérica. Trátase das únicas illas volcánicas do territorio español de natureza oceánica, que presenta características similares a outras illas oceánicas (illas Madeira, illas de Cabo Verde). Son a única rexión con vulcanismo activo.
Desde o punto de vista xeolóxico, o arquipélago atópase situado na zona magnética tranquila da marxe pasiva africano. O seu substrato é oceánico e formouse ao separarse Africa de América ao longo dun sistema de rift (a actual dorsal medio atlántica). É un bo exemplo de vulcanismo oceánico intraplaca de tipo alcalino.
Orixe: Trátase dunha construción volcánica edificada ao longo dunha dilatada actividade volcánica con emisións de diverso tipo. As illas atópanse sobre a litosfera oceánica no contacto entre esta e a litosfera continental da placa africana. Considéranse dúas hipóteses principais:
Algúns autores favorecen a hipótese de que a súa formación débese a unha pluma mantélica ou punto quente sobre o que se desprazou a marxe africana.
Outros o atribúen á dinámica de apertura do Atlántico. Durante a orogenía alpina, esta dinámica provoca un acortamiento da marxe africana (debido ao freo na velocidade de movemento da masa continental africana sen que cesase a apertura do Atlántico) que orixina o levantamento de bloques a través de fallas inversas que facilitan o ascenso de material astenosférico, a xeración de magmas e a emisión por centros aliñados segundo as directrices estruturais existentes, que son NE-XO e NON-SE.
Sexa cal for a súa orixe, o feito é que son resultado dunha situación xeodinámica singular, que afecta desde fai 40 Ma á zona de transición entre a litosfera continental da marxe africana e a litosfera oceánica do oceáno Atlántico.
ESTRUTURA VOLCÁNICA DAS ILLAS CANARIAS
As illas están formadas por dous complexos distintos:
Complexo basal de orixe submarina. Constitúe a cortiza oceánica e está formado por numerosas coadas basálticas superpuestas (pillowlavas), intercaladas con sedimentos oceánicos mariños (turbiditas), que forman a base submarina das illas e que só aflora na illa da Palma, Gomera e Fuerteventura. A idade é moi variable dunha illa a outra e vai do Cretácico inf. ao Mioceno medio. Estes complexos están á súa vez atravesados por numerosos diques e intrusiones plutónicas máficas e ultramáficas.
Edificios volcánicos de orixe subaéreo. Son produto das erupciones volcánicas que se inician no Mioceno e continúan na actualidade e que foron edificando as distintas illas tal como vémolas hoxe. Os edificios volcánicos subaéreos apóianse sobre os complexos basales con discordancia angular e erosiva.
A maior envergadura das illas de Tenerife e Gran Canaria podería indicar unhas condicións en profundidade favorables á xeración e ascenso de magmas. Dentro destas erupciones subaéreas distínguense dúas etapas clara” diferenciadas:
Etapa de tipo fisural. Predominan as efusiones basálticas alcalinas moi voluminosas e a formación de volcáns en escudo. Durante o Mioceno, as erupciones subaéreas, teñen marcado carácter fisural e dan lugar a importantes volumes de materiais fluídos que forman en armazón de case todas as illas (macizos antigos), con excepción do Ferro e os illotes que son esencialmente do Cuaternario. Estas estruturas sufriron polo xeral un intenso desmantelamento.
Etapa de tipo puntual. Adquiren un gran desenvolvemento os termos intermedios e moi diferenciados e a formación de edificios cónicos típicos. As manifestacións volcánicas máis recentes son case todas basálticas e adoitan estar ben conservadas formando conos de escorias illados ou agrupados nos denominados “campos de volcáns”, a excepción do estrato-volcán Teide-Pico Vello que cunha altura de 3.718 m formouse polo apilamiento de distintas coadas da Caldera das Cañadas.
O vulcanismo mantense activo no archipiélado, de forma que nas illas contabilízanse un total de 14 erupciones desde finais do s. XV. Os materiais emitidos nestas erupciones cubriron amplas superficies, canalizáronse por algúns barrancos e en ocasións, ao alcanzar o mar, modificaron a liña de costa.
XEOMORFOLOGÍA
As formas de modelado das Illas Canarias están influencias principalmente polas estruturas volcánicas, a súa litoloxía e o clima. A combinación dos distintos factores deu lugar a un evolución morfoclimática especial, onde aparecen estruturas como caldeiras, barrancos, terrazas, cantiis, etc.
Por outra banda, o modelado litoral é moi intenso, aínda que nalgunhas zonas as erupciones interfiran con este. As costas aparecen definidas por grandes cantiis labrados sobre antigos macizos e praias (menos numerosas) que adoitan disporse na desembocadura dos barrancos, fóra das de Lanzarote, Fuerteventura e Gran Canaria, illas nas que a plataforma litoral que as rodea permitiu a acumulación de areas de orixe mariña.
No hay comentarios:
Publicar un comentario